Theo Lương y Đa khoa Bùi Đắc Sáng, cây đinh lăng được mọi người dùng để ăn như rau làm gia vị và chữa nhức đầu. Nhiều nơi thường lấy lá đinh lăng để nấu canh với thịt, cá bồi bổ cho sản phụ, người già hoặc người ốm mới dậy.
Cây đinh lăng lá nhỏ được coi là "cây sâm của người nghèo" bởi tác dụng chữa bệnh tuyệt vời của nó. Lá của cây đinh lăng thường được dùng dưới dạng thuốc sắc, rượu ngâm hoặc bột khô để chữa chứng ho, đau tức vú, tắc tia sữa, làm lợi sữa, chữa kiết lỵ và làm thuốc tăng lực, chữa chứng suy nhược cơ thể.
Rễ đinh lăng vị ngọt, hơi đắng, tính mát có tác dụng thông huyết mạch, bồi bổ khí huyết, tăng cường sinh lực, dẻo dai, tăng cường sức chịu đựng.
Trong y học cổ truyền Việt Nam, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác dùng rễ đinh lăng sao vàng, hạ thổ, sắc cho phụ nữ uống sau khi sinh đẻ để chống đau dạ con và làm tăng tiết sữa cho con bú.
Cây đinh lăng (Polyscias fruticosa) là một loại cây bụi hoặc cây nhỏ, thường cao từ 1 đến 2 mét. Cây có thân mập, nhiều cành, lá kép xẻ lông chim, mép có răng cưa. Hoa đinh lăng nhỏ, màu trắng, mọc thành tán ở đầu cành. Quả đinh lăng hình cầu, màu đen, khi chín có màu đỏ.
Cây đinh lăng có nguồn gốc từ Đông Nam Á, được trồng phổ biến ở Việt Nam, Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia. Cây đinh lăng được sử dụng làm thuốc, làm cảnh và làm thực phẩm.
Bộ phận dùng làm thuốc của cây đinh lăng:
- Lá đinh lăng
- Rễ đinh lăng
- Thân đinh lăng
Thành phần hóa học của cây đinh lăng:
- Lá đinh lăng chứa nhiều vitamin B1, B2, C, E, K, axit amin, saponin, flavonoid, tanin.
- Rễ đinh lăng chứa nhiều ginsenoside, polysaccharide, axit amin.
- Thân đinh lăng chứa nhiều tinh dầu, ancaloit.
Tác dụng dược lý của cây đinh lăng:
- Lá đinh lăng có tác dụng bồi bổ sức khỏe, tăng cường sức đề kháng, chống lão hóa.
- Rễ đinh lăng có tác dụng chống viêm, giảm đau, hạ sốt.
- Thân đinh lăng có tác dụng kích thích tiêu hóa, lợi ngũ tạng.
Công dụng của cây đinh lăng:
- Cây đinh lăng được dùng để chữa các bệnh sau:
- Suy nhược cơ thể, mệt mỏi, chán ăn
- Mất ngủ, hay quên
- Viêm khớp, đau nhức cơ xương khớp
- Tiêu hóa kém, đầy bụng, khó tiêu
- Viêm da, dị ứng
- Sỏi thận, sỏi mật
- Ung thư
Cách dùng cây đinh lăng:
- Lá đinh lăng có thể dùng để sắc nước uống, nấu canh, xào hoặc làm gỏi.
- Rễ đinh lăng có thể dùng để sắc nước uống, ngâm rượu.
- Thân đinh lăng có thể dùng để sắc nước uống, ngâm rượu.
Liều dùng cây đinh lăng:
- Lá đinh lăng: 10-20g/ngày
- Rễ đinh lăng: 10-20g/ngày
- Thân đinh lăng: 20-30g/ngày
Lưu ý khi dùng cây đinh lăng:
- Không dùng cây đinh lăng cho phụ nữ mang thai và cho con bú.
- Không dùng cây đinh lăng cho người bị tiêu chảy.
- Không dùng cây đinh lăng cho người bị dị ứng với cây đinh lăng.
- Cây đinh lăng là một loại cây thuốc quý, có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng cây đinh lăng đúng cách để tránh tác dụng phụ.
Một số cách chế biến đinh lăng thành thuốc bổ
1. Thuốc Bổ Gan và Thận:
- 30g cây đinh lăng
- 15g rễ hoài sơn
- 10g nhân sâm
- 10g cam thảo
- 6 hột đậu khấu (quả đậu khấu)
Hãy sắc cùng với nước, uống mỗi ngày 1 lần. Thích hợp cho những người cần bổ gan, bổ thận, tăng cường sức khỏe.
2. Thuốc Trị Ho và Viêm Họng:
- 20g cây đinh lăng
- 10g thạch xương bồ
- 10g cam thảo
- 6g cam thảo đỏ
- 6 hạt đậu khấu
Sắc cùng với nước, chia thành 2 lần uống trong ngày. Đây là bài thuốc hữu ích cho người bị ho khan, viêm họng.
3. Thuốc Bổ Tăng Cường Sức Đề Kháng:
- 30g cây đinh lăng
- 15g rễ củ dền
- 10g nhân sâm
- 10g cam thảo
Sắc cùng nước, uống mỗi ngày một lần. Đây là một bài thuốc tốt để tăng cường sức đề kháng, giúp cơ thể chống lại các bệnh tật.
4. Bồi bổ cơ thể, chống mệt mỏi
Bài 1: Lá hinh lăng tươi 150-200g, 200ml nước
Đun sôi 200ml nước, cho tất cả lá đinh lăng vào nồi, đậy nắp lại, sau vài phút, mở nắp và đảo qua đảo lại vài lần. Sau 5-7 phút, chắt ra, đổ tiếp thêm khoảng 200ml nước vào để nấu sôi lại nước thứ hai. Đun sôi tiếp, trộn hai nước với nhau, chia 2 lần uống trong ngày.
Bài 2. Bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh lực
Vỏ rễ củ đinh lăng: Tùy dùng, để ngâm rượu uống.
5. Tiêu thực, kích thích tiêu hóa
Vỏ rễ đinh lăng: 10g, 200ml nước.
Bạn cần đun sôi nhỏ lửa còn 150ml chia 2-3 lần uống trong ngày.
6. Lợi sữa sau sinh
Vỏ rễ củ đnh lăng: 20g; Gừng tươi: 3 lát
Đổ 500 ml nước sắc còn 250ml. Chia làm 2 lần uống trong ngày. Uống khi thuốc còn nóng, dùng liền 5 ngày.
7. Chữa tắc tia sữa
Rễ đinh lăng (bỏ lõi) 40g. Sắc uống.
8. Phòng chống đau dạ con đối với phụ nữ sau đẻ
Rễ (bỏ lõi), cành, lá sao: Đủ dùng. Sắc uống thay trà.
9. Chữa mẩn ngứa, dị ứng, mày đay
Lá đinh lăng khô: 80g. Đổ 500ml nước sắc còn 250ml, chia làm 2 lần uống, dùng liền 10 ngày.
10. Chữa ho, hen suyễn
- Rễ đinh lăng (bỏ lõi): 10g
- Nghệ vàng : 08g
- Bách bộ: 08g
- Đậu săn: 08g
- Vỏ rễ Dâu (tang bạch bì): 08g
- Rau tần dày lá: 08g
- Xương bồ: 06g
- Gừng khô: 04g
Đổ 800ml nước sắc còn 300ml, chia làm 2 lần uống trong ngày. Uống lúc thuốc còn nóng. Mỗi liệu trình 10 ngày.
11. Hỗ trợ điều trị phong thấp
- Rễ đinh lăng (bỏ lõi) : 20g
- Rễ cỏ xước: 8g
- Thiên niên kiện: 8g
- Cối xay: 8g
- Hà thủ ô chế: 8g
- Huyết rồng: 8g
- Trần bì: 4g
- Quế chi: 4g
Đổ 800ml nước sắc còn 300ml. Chia làm 2 lần uống trong ngày. Uống khi thuốc còn nóng, dùng liền 10 ngày.
12. Chữa đau lưng do thay đổi thời tiết
- Cành, Lá đinh lăng: 30g
- Rễ cây xấu hổ: 15g
- Cúc tần: 15g
- Cam thảo dây: 15g
Tất cả cho vào ấm đổ 800ml nước sắc còn 300ml chia 3 lần uống trong ngày. Dùng liền 5 ngày.
Nhớ rằng, trước khi sử dụng bất kỳ bài thuốc nào, bạn nên tìm kiếm sự tư vấn của một bác sĩ hoặc chuyên gia y tế có kinh nghiệm, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc khác hoặc có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào cần chú ý.
