Rượu mật ong (gọi chung là mead) là thức uống có cồn được lên men từ mật ong. Đây là quá trình lên men gồm nước, mật ong, và men. Ngoài ra còn rất nhiều biến thể bằng cách bổ sung các loại trái cây để tạo hương vị riêng cho rượu.
Mật ong (đặc biệt là fructose và glucose monosacarit) là một sản phẩm ngọt do ong thu được từ mật hoa. Hàm lượng đường cao của nó là một nguồn tốt để sản xuất rượu, carbon dioxide và cho quá trình lên men. Rượu mật ong (mead) được tạo ra các loại rượu khác nhau, với các kỹ thuật lên men khác nhau tùy thuộc vào nhiệt độ, thời gian, men, và các phụ gia khác ...
Rượu mật ong rất phong phú bởi sản phẩm được tạo ra sẽ khác nhau tùy vào người làm.
Rượu mật ong được đề cập trong thần thoại Bắc Âu, khi thần Odin gia tăng sức mạnh của mình bằng cách uống rượu mật ong từ bầu ngực của dê thần khi nhỏ.
Rượu mật ong có tác dụng cải thiện đường ruột, tăng cường sức khỏe. Tuy nhiên rượu mật ong khác với mật ong được lên men bởi vì các chủng vi sinh dùng trong lên men là khác nhau.
Qúa trình lên men rượu sử dụng các nấm men rượu. Vì vậy một lượng alcohol được tạo ra. Trẻ em, phụ nữ mang thai, người già không nên dùng rượu mật ong. Nhưng mật ong lên men thì có thể phù hợp với nhiều đối tượng không thể dùng cồn trong sản phẩm.
Chú thích thuật ngữ: Rượu mật ong = mead = đồng cỏ
Cơ sở khoa học để làm rượu mật ong
Trước khi lên men rượu, mật ong được pha loãng và mật ong thu được chứa tới 17% ethanol. Loại đồ uống có cồn này nổi tiếng khắp thế giới với nhiều tên gọi khác nhau, chẳng hạn như metheglin, hydromel, aguamiel, medovukha, và ogol, và cũng được dùng để sản xuất giấm.
Quá trình lên men hèm và đồng cỏ cần một khoảng thời gian dài từ vài tháng đến nhiều năm tùy thuộc vào nồng độ cuối cùng cần thiết. Hơn nữa, những khó khăn trong quá trình lên men có thể xảy ra do nồng độ axit cao, cũng như thiếu các chất cần thiết cho sự phát triển của nấm men. Vì những lý do này, các nghiên cứu được tiến hành để tối ưu hóa quy trình sản xuất các loại đồ uống này.
Việc sản xuất mật ong truyền thống có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, chẳng hạn như loại mật ong, thành phần của mật ong, các chất dinh dưỡng thiết yếu có sẵn và các chủng nấm men được sử dụng.
Một vấn đề lớn trong sản xuất cỏ là quá trình lên men chậm. Khó khăn này phản ánh mức độ thấp của các chất khoáng và nitơ từ mật ong, cần thiết cho sự phát triển của nấm men và độ pH axit của nước dùng lên men, ảnh hưởng đến tốc độ của quá trình.
Một yếu tố khác ảnh hưởng đến chất lượng cảm quan của sản phẩm cuối cùng là lượng nitơ, có thể tạo ra các hợp chất tạo mùi thơm khó chịu. Một số nghiên cứu đã đánh giá các đặc tính cảm quan của mật ong, tập trung vào việc bổ sung mật ong hoặc phấn hoa để tăng hương thơm.
Mặc dù được làm từ mật ong, nước và men, nhưng mật ong có thể được thêm hương vị bằng nhiều chất phụ gia khác nhau, chẳng hạn như gia vị, hỗn hợp thơm của thực vật hoặc trái cây (nước táo, nước ép nho, dâu tằm, v.v.).
Trong rượu mật ong truyền thống, một lượng nhỏ trái cây, gia vị và thảo mộc được thêm vào, chú ý cẩn thận để không che lấp hương vị và mùi thơm ban đầu của mật ong.
Theo phương pháp sản xuất, đồng cỏ có thể được phân loại như sau: pyments, cysers, melomels và metheglin, bao gồm việc bổ sung các loại trái cây (nho, táo, v.v.) và gia vị tương ứng. Những thành phần này được sử dụng để thêm hương vị cho mật ong, trong khi các loại thảo mộc cụ thể được thêm vào trong các loại thuốc.
Một yếu tố quan trọng khác đối với chất lượng của đồng cỏ là các chủng nấm men được sử dụng. Men từ chủng S. cerevisiae, được sử dụng trong sản xuất rượu vang và bia, cũng được sử dụng làm chất khởi động trong sản xuất rượu cỏ.
S. cerevisiae chuyển hóa fructose và glucose trong con đường Embden–Meyerhof tạo thành 2 mol pyruvate/1 mol hexose. Pyruvate bị khử carboxyl thành acetaldehyde, sau đó bị khử thành ethanol cùng với quá trình oxy hóa đồng enzyme NADH (glyceraldehyde 3-phosphate thành axit 1,3-diphosphoglyceric).
Sản lượng ethanol hiệu quả phụ thuộc vào chủng và môi trường lên men (nhiệt độ và thành phần). Ngoài ethanol, S. cerevisiae tạo ra một lượng nhỏ glycerol, rượu bậc cao, diacetyl, acetoin, 2,3-butanediol, axit succinic và một lượng nhỏ axit axetic, axit lactic và acetaldehyd, có tác động đến thành phần hương thơm và hương vị cuối cùng.
Gần đây, Pereira et al. đánh giá khả năng sản xuất mật ong của các chủng S. cerevisiae, được phân lập từ mật ong Bồ Đào Nha. Các tác giả đã chỉ ra rằng kết quả sản xuất mật ong phụ thuộc vào thành phần mật ong và các chất bổ sung.
Hơn nữa, nghiên cứu của Sroka và Tuszynski cho thấy rằng trong quá trình lên men mật ong, sự hình thành axit succinic và axetic làm giảm độ pH và dẫn đến tăng hàm lượng axit béo. Điều này dẫn đến một lượng lớn axit béo chuỗi trung bình và quá trình lên men chậm hoặc ngừng lại.
Nói chung, có thể thu được 5 lít rượu mật ong từ khoảng 1 kg mật ong. Nó được hình thành bằng cách thêm ammonium sulfate và ammonium phosphate vào xi-rô nước ép mật ong. Sau đó, S. cerevisiae (4 g/L) được cấy vào và quá trình sản xuất etanol được thực hiện trong 84 giờ ở nhiệt độ phòng.
Trong nghiên cứu được thực hiện bởi Ilha et al. (2000) đã báo cáo rằng mật ong thu được chứa 17,11% tổng lượng đường ( w/v ) và 8% cồn ( v/v ). Hiệu suất của quá trình lên men rượu được xác định là 81,34%.
Roldan và cộng sự cho thấy rằng các chất kích hoạt lên men nước ép nho khác nhau đã được sử dụng như một phương tiện để cải thiện quá trình lên men mật ong, chẳng hạn như thiamine chlorhydrate, chiết xuất men, BCP và sữa ong chúa. Kết quả của họ cho thấy rằng phấn hoa là chất kích hoạt tốt nhất cũng giúp cải thiện động học lên men.
Pereira và cộng sự cũng chỉ ra rằng khó khăn phổ biến nhất trong sản xuất đồng cỏ là nỗ lực lên men mật ong với hàm lượng phấn hoa thấp hơn.
Một thông số quan trọng đối với chất lượng của đồng cỏ là nhiệt độ lên men. Tốc độ phản ứng hóa học, đặc biệt là của các enzyme S. cerevisiae, được biết là tăng cùng với nhiệt độ. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng xử lý nhiệt làm tăng quá trình lên men và giữ lại các đặc tính của sản phẩm.
Ngược lại, lên men ở nhiệt độ cao hơn và điều kiện bảo quản không phù hợp có thể có tác động tiêu cực đến việc sản xuất các hợp chất thơm mong muốn và chất lượng sản phẩm cuối cùng. Hiệu suất lên men tốt nhất đã được báo cáo là kết quả của việc vi sinh vật sử dụng tốt hơn đường fructose.
Nhược điểm của quá trình gia nhiệt là dẫn đến sự hình thành 5-hydroxymethylfurfural (HMF), có thể ảnh hưởng đến giá trị của sản phẩm.
Gần đây, Kahoun et al. lần đầu tiên giới thiệu ảnh hưởng của điều kiện xử lý nhiệt và bảo quản đối với những thay đổi tiềm ẩn trong các hợp chất phenolic và hoạt tính chống oxy hóa bằng một số kỹ thuật chiết xuất.
Kết quả của họ cho thấy hàm lượng hợp chất giảm nhẹ trước khi xử lý nhiệt. Ngược lại, bảo quản ở nhiệt độ phòng (20–25 °C, ánh sáng ban ngày) làm tăng hàm lượng axit phenolic so với bảo quản lạnh, đặc biệt là trong axit gallic, protocatechuic và vanillic.
Hơn nữa, sự khác biệt đáng kể đã được quan sát thấy trong hàm lượng HMF tăng lên khi xử lý nhiệt và bảo quản ở nhiệt độ phòng. Không có thay đổi đáng kể nào được quan sát thấy trong hoạt tính chống oxy hóa bằng cách xử lý nhiệt hoặc điều kiện bảo quản.
Tác dụng của rượu mật ong đối với sức khỏe (mead)
Từ thời cổ đại, con người đã đưa vào chế độ ăn uống hàng ngày của mình các loại đồ uống làm từ mật ong lên men, chẳng hạn như rượu mật ong và giấm. Nói chung, đồng cỏ có tác động tích cực đến quá trình trao đổi chất và đặc biệt là tiêu hóa, có lợi ích sinh lý và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính ngoài các chức năng dinh dưỡng cơ bản.
Bên cạnh đó còn có tác dụng chống oxy hóa, kháng khuẩn, chống viêm và điều hòa miễn dịch. Hoạt tính kháng khuẩn của nó được quy cho bốn yếu tố chính là áp suất thẩm thấu cao, độ axit (pH), hàm lượng hydro peroxide và các yếu tố không peroxide (hóa chất thực vật). Các khía cạnh bổ sung bao gồm hàm lượng protein thấp và khả năng oxy hóa khử, độ nhớt, defensin-1 của ong và cảm ứng tăng hoạt động thực bào và tế bào lympho.
Các sản phẩm thực phẩm lợi khuẩn là các công thức có chứa đủ số lượng vi sinh vật sống được chọn lọc (10 6 –10 7 CFU/mL) có thể thay đổi một cách có lợi hệ vi sinh vật đường ruột của vật chủ.
Fiorda và cộng sự đã đánh giá việc sử dụng một số chất nền (chiết xuất thủy phân đậu nành, sữa non và mật ong) để tạo ra đồ uống lợi khuẩn mới sử dụng hạt kefir làm môi trường nuôi cấy ban đầu. Kết quả của họ cho thấy nước giải khát kefir làm từ mật ong có hoạt tính chống oxy hóa cao. Hơn nữa, sản phẩm cuối cùng chứa hàm lượng LAB và quần thể nấm men cao (trên 10 6 CFU/mL) bao gồm các chủng lợi khuẩn tiềm năng, chủ yếu là Bacillus megaterium, Lachancea fermentati, Lactobacillus statsumensis, Leuconostoc mesenteroides, và Saccharomyces cerevisiae.
Các nguyên liệu làm rượu mật ong
1. Mật ong
Mật ong là nguồn nguyên liệu rất quan trọng để làm rượu mật ong. Vì mật ong bạn chọn sẽ ảnh hưởng đến hương vị và chất lượng của sản phẩm sau cùng.
Bạn nên tìm mua tại các nơi bán uy tín để có một mật nguyên chất, đảm bảo.
Thông thường ong mật sẽ di chuyển trong bán kính 4km để tìm kiếm nguồn thức ăn. Nếu xung quanh đó có thảm thực vật phong phú thì mật sẽ là hỗn hợp của nhiều loại hoa khác nhau.
Với mật hoa cà phê thì độ thuần khá cao bởi mùa hoa cà phê nở rộ trên một diện tích rộng. Lúc này ong tha hồ hút mật hoa cà phê. Bởi vậy mật hoa cà phê có mùi thơm đặc trưng dịu ngọt, thơm nhẹ.
2. Nước
Nước có khi chiếm 65% thể tích sản phẩm. Nên sử dụng nước sạch, có vị ngọt, và loại bỏ Clo khỏi nước trước khi trộn với mật ong. Có thể thay thế bằng một phần nước trái cây sẽ giúp có mùi vị thơm ngon.
3. Men
Mật ong dạng thô thì thường chứa một lượng men. Trong khi sản xuất rượu mật ong người ta sẽ thêm sulfite để loại bỏ các vi khuẩn và các loại men tự nhiên có trong mật ong. Sau đó mới tiến hành lên men.
Lên men rượu (tức là lên men ethanol) là một quá trình sinh học trong đó nấm men thu được năng lượng thông qua việc chuyển đổi các loại đường khác nhau thành ethanol và carbon dioxide. Loài nấm men chính chịu trách nhiệm cho quá trình lên men là Saccharomyces cerevisiae, loại nấm men này đã được sử dụng trong hàng nghìn năm để sản xuất cả đồ uống có cồn và các sản phẩm nướng.
Trước đây rượu mật ong lên men truyền thống thì chỉ chứa 3 thành phần. Nhưng ngày nay rượu mật ong còn được thêm các loại hoa quả để làm đa dạng hương vị. Các gia vị cũng được thêm vào nhưng không quá 0.1 gram/lít.
Dụng cụ cần có
- Bình thủy tinh 5 lít
- Đồ khoắng
- Mật Ong Hoa cà phê: 1.35 lít
- Nước: 1.9 lít
- Men (Men Lavin mua trên Amazon): 1 gói hoặc bạn có thể chọn mua men tại Men Thực Phẩm
- Cồn khử trùng (mua ở hiệu thuốc, chai cồn 1 lít)
Công thức làm rượu mật ong cơ bản
- Đổ nước vào bình chứa 5 lít
- Đổ mật ong vào và khuấy đều
- Bổ sung thêm ammonium sulfate và ammonium phosphate
- Đổ men vào sau cùng. Qúa trình lên men sẽ diễn ra trong vòng 84h.
- Nếu có thể thì cho thêm nho khô giúp cung cấp một số vitamin cho men hoạt động.
Đặt bình ở nơi mát mẻ (không lạnh). Tránh ánh nắng trực tiếp lên men.
Thời gian lên men kéo dài 3-6 tuần tùy thuộc vào nhiệt độ. Để đóng chai cho an toàn thì để khoảng 6 tuần để không xảy ra vụ nổ chai nào.
Dưới đây là một video của nước ngoài làm rượu mật ong (mead):
Công thức làm mead có thể biến đổi rất nhiều tùy thuộc vào từng nhu cầu và cách làm của từng người sản xuất. Bởi vậy có rất nhiều sản phẩm rượu mật ong (mead) trên thị trường.
Dấu hiệu lên men của rượu mật ong
Qúa trình lên men
Tuy nhiên không phải lúc nào làm mead cũng có thể thành công. Bởi vậy bạn nên thử mẻ nhỏ. Bên cạnh đó còn những thông số cần phải đo và kiểm soát trong quá trình làm mead như dưới đây.
Các thông số kỹ thuật cần kiểm tra rượu mật ong để đảm bảo quá trình lên men diễn ra
pH làm rượu mật ong
- pH trong quá trình lên men rượu mật ong có vai trò quan trọng, giúp theo dõi được quá trình lên men.
- pH đúng sẽ giúp cho rượu có màu sắc đẹp và hương vị thơm ngon, đồng thời an toàn khi sử dụng.
- pH thấp dưới 4.6 sẽ hạn chế khả năng phát triển của vi khuẩn và các vi sinh vật gây hại. Nhưng thấp quá thì lại khiến men bị ức chế dẫn đến quá trình lên men chậm hoặc ngưng lại và tạo thành các sản phẩm phụ không mong muốn.
Trên đây là cách làm rượu mật ong đơn giản nhất. Các bạn có thể tự làm cho mình những chai rượu mật ong ở mức độ phức tạp hơn và thơm ngon hơn nhờ việc bổ sung thêm trái cây và hượng vị.
------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
https://www.growforagecookferment.com/how-to-make-a-gallon-of-mead/
https://www.wikihow.vn/L%C3%A0m-r%C6%B0%E1%BB%A3u-m%E1%BA%ADt-ong
https://www.mdpi.com/2227-9717/8/9/1081
0 nhận xét:
Đăng nhận xét